Xu hướng kinh doanh ngành F&B đang bước vào giai đoạn biến động mạnh mẽ. Hơn 35% chuỗi lớn phải đóng cửa khi những mặt bằng “vàng” từng là niềm tự hào lại trở thành gánh nặng chi phí. Đồng thời, Gen Z – thế hệ tiêu dùng chủ lực – không còn mặn mà với sự xa hoa mà ưu tiên giá trị thực, sự tinh gọn và tính bền vững.
Trong bối cảnh đó, chuyển đổi số ngành F&B nổi lên như một giải pháp không thể thiếu. Công nghệ và dữ liệu giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí, tái thiết kế hành trình trải nghiệm khách hàng và thử nghiệm các mô hình kinh doanh ngành F&B linh hoạt hơn, từ cửa hàng trực tuyến, giao hàng tức thì đến cá nhân hóa menu dựa trên thói quen tiêu dùng.
Là trụ cột của ngành dịch vụ khách sạn, ẩm thực đóng góp tỷ trọng đáng kể vào doanh thu toàn cầu. Với tốc độ tăng trưởng trung bình 8,7% mỗi năm, quy mô thị trường F&B dự kiến chạm mốc 8,9 nghìn tỷ USD vào năm 2026. Sức ép từ thay đổi hành vi tiêu dùng và sự xuất hiện liên tiếp của những xu hướng mới buộc ngành F&B phải liên tục đổi mới trải nghiệm và tìm kiếm những hướng đi linh hoạt hơn để tồn tại và tăng trưởng.
Ngành F&B Việt năm qua đã ghi nhận mức tăng trưởng 16,6%. Dù là một con số tích cực nhưng nhìn sâu mới thấy đây là một cuộc “tăng trưởng chênh vênh”. Đây chính là bức tranh nóng – lạnh rõ rệt nhất trong 10 năm trở lại đây của xu hướng kinh doanh ngành F&B.
Ở một cực, nhiều thương hiệu bùng nổ doanh thu, mạnh tay mở thêm chi nhánh, tận dụng cơ hội thị trường. Nhưng đằng sau tảng băng chìm ấy là hàng loạt chuỗi lớn buộc phải đóng cửa, khi chi phí mặt bằng, nhân sự và marketing leo thang, trong khi hành vi tiêu dùng lại “bẻ lái” nhanh hơn khả năng thích ứng của doanh nghiệp.
Điểm đáng chú ý là sự phân hóa này nằm ở chiến lược vận hành và năng lực quản trị chuỗi giá trị. Các thương hiệu biết cách ứng dụng dữ liệu, tối ưu vận hành, mở rộng qua mô hình nhượng quyền hoặc hợp tác kinh doanh đang tăng trưởng bền vững hơn. Ngược lại, những thương hiệu dựa quá nhiều vào vị trí “đắc địa” hoặc hiệu ứng truyền thông ngắn hạn lại dễ bị cuốn vào vòng xoáy chi phí và mất thị phần.
Một ví dụ điển hình trong xu hướng kinh doanh ngành F&B 2024 là sự trỗi dậy của mô hình nhượng quyền, đặc biệt ở mảng đồ uống. Lợi thế: nhân bản nhanh, giảm rủi ro vốn, tận dụng nền tảng thương hiệu – quy trình – công nghệ đã sẵn có. Theo báo cáo Cốc Cốc, thị phần chuỗi F&B dự kiến vượt 6% vào năm 2027, đồng nghĩa sân chơi sẽ ngày càng thuộc về những thương hiệu có nền tảng quản trị bài bản và chiến lược dài hạn.
Điểm sáng hiếm hoi nằm ở mô hình nhượng quyền kinh doanh. Lợi thế là nhân bản nhanh, giảm rủi ro nhờ chia sẻ vốn và vận hành, đồng thời tận dụng được nền tảng công nghệ, quy trình, thương hiệu đã được kiểm chứng. Đây là lý do các chuỗi vừa và nhỏ đang tăng tốc mạnh.
Nguồn: VIRAC, Eurromonitor,
Thông điệp quản trị rất rõ: thời ăn xổi đã chấm dứt. Không còn chỗ cho những mô hình chỉ dựa vào vị trí “đắc địa” hay chiến dịch truyền thông rầm rộ mà thiếu hệ sinh thái vận hành. Muốn tồn tại trong cuộc đua đường dài, doanh nghiệp F&B phải kiểm soát toàn bộ chuỗi giá trị. Chỉ khi kết hợp được cả trải nghiệm khách hàng lẫn hiệu quả nội bộ, thương hiệu mới đủ sức vượt qua chu kỳ “nóng – lạnh” của thị trường.
Xem thêm:
Với 25% dân số Việt nằm trong độ tuổi 16–30, thị trường đang sở hữu một “mỏ vàng” nhân khẩu học có khả năng quyết định quỹ đạo phát triển của ngành F&B trong thập kỷ tới. Đây không chỉ là nhóm tiêu dùng lớn nhất hiện tại, mà còn là lực lượng tạo ra xu hướng, định hình chuẩn mực trải nghiệm và buộc các doanh nghiệp phải liên tục tái cấu trúc mô hình vận hành.
Khác biệt của nhóm 15–25 tuổi nằm ở tư duy tiêu dùng trải nghiệm: sẵn sàng trả giá cao cho những giá trị vượt ngoài sản phẩm – từ không gian, dịch vụ đến câu chuyện thương hiệu; nhạy bén với các trào lưu trên mạng xã hội; và đề cao cá nhân hóa lẫn tính chân thực. Điều này khiến các mô hình F&B xa hoa nhưng thiếu kết nối dần mất chỗ đứng, trong khi các mô hình tinh gọn, giàu trải nghiệm và “có câu chuyện” lại bứt tốc.
Tại các đô thị lớn, nhu cầu của nhóm này đã thúc đẩy sự trỗi dậy của nhiều định dạng kinh doanh mới: quán cà phê trải nghiệm, chuỗi take-away tối ưu tốc độ, nhà hàng fusion mang tính khám phá, hay cloud kitchen khai thác kênh giao hàng. Dữ liệu thị trường cho thấy họ sẵn sàng chi cao hơn trung bình nếu dịch vụ mang lại sự khác biệt rõ rệt và phù hợp với lối sống của mình.
Tuy nhiên, khai thác “cỗ máy tăng trưởng” này đòi hỏi tư duy chiến lược hơn là chạy theo từng trào lưu. Doanh nghiệp cần:
Giới trẻ không chỉ là khách hàng mục tiêu, mà là yếu tố kiến tạo lợi thế cạnh tranh trong bối cảnh thị trường F&B đang phân hóa rõ rệt giữa những thương hiệu tăng trưởng bền vững và những thương hiệu chỉ chạy theo lợi nhuận ngắn hạn.
Tthói quen tiêu dùng thực phẩm đã chuyển hướng rõ rệt: từ ưu tiên sự tiện lợi sang đặt sức khỏe làm trung tâm. Người tiêu dùng ngày càng cẩn trọng với lựa chọn ăn uống, chuộng thực phẩm hữu cơ, ít chế biến,… Đây không còn là một “mốt” nhất thời, mà đã trở thành một trục giá trị mới định hình xu hướng kinh doanh ngành F&B trong 5–10 năm tới.
Hàng loạt sản phẩm “healthy” đã tạo sóng – từ bánh ăn kiêng, trà sữa keto, bánh trung thu không đường, đến các loại đồ uống detox và salad đóng hộp. Điều đáng chú ý là nhóm khách hàng dẫn dắt xu hướng này không chỉ nằm ở tầng lớp thu nhập cao, mà đang lan xuống phân khúc trung lưu nhờ mức giá ngày càng hợp lý và kênh phân phối đa dạng.
>> Điều này mở ra thị trường tiêu dùng lành mạnh có quy mô và sức mua đủ lớn để các thương hiệu đầu tư dài hạn.
Tuy nhiên, “ăn sạch, uống sạch” không chỉ là việc bổ sung vài món healthy vào menu. Để thực sự khai thác xu hướng này, doanh nghiệp cần:
Trong bức tranh xu hướng kinh doanh hiện nay, chuyển đổi ngành F&B số đã trở thành tiêu chuẩn tối thiểu để tồn tại. Với tốc độ thay đổi hành vi tiêu dùng nhanh chưa từng có, đặc biệt sau đại dịch, hầu hết cơ sở kinh doanh đều đã dịch chuyển từ mô hình bán hàng thuần offline sang kinh doanh đa kênh, kết hợp các nền tảng giao đồ ăn, mạng xã hội và website riêng để mở rộng tệp khách hàng.
Marketing trong ngành F&B cũng đã bước sang giai đoạn digital-first. Doanh nghiệp không chỉ lập Fanpage hay chạy quảng cáo, mà còn đầu tư xây dựng hệ sinh thái thương hiệu số: từ website chuẩn SEO, app đặt hàng riêng, tới các chiến dịch cá nhân hóa nội dung dựa trên dữ liệu khách hàng. Điều này giúp thương hiệu không chỉ tiếp cận, mà còn giữ chân khách hàng trong dài hạn.
Trong ngành F&B, xu hướng thay đổi nhanh hơn vòng đời sản phẩm, và khách hàng ngày nay “đổi gu” chỉ trong vài tháng. Do đó, việc cập nhật xu hướng kinh doanh ngành F&B phải được doanh nghiệp coi là một năng lực quản trị lõi, chứ không phải hoạt động mang tính phong trào.
Dự đoán xu hướng trong ngành F&B không thể chỉ dựa vào cảm giác hay kinh nghiệm chủ quan. Thay vào đó, doanh nghiệp cần dựa trên dữ liệu chính xác, đa chiều và được cập nhật kịp thời. Việc thu thập và hợp nhất dữ liệu bán hàng từ nhiều kênh như hệ thống POS, ứng dụng giao đồ ăn, website, CRM giúp doanh nghiệp có cái nhìn toàn diện và sâu sắc về hành vi khách hàng.
Hệ thống dashboard thông minh cập nhật theo thời gian thực, kết hợp với phân tích dữ liệu lịch sử, sẽ giúp doanh nghiệp nhanh chóng nhận diện các xu hướng tiêu dùng theo mùa vụ, khung giờ cao điểm, hoặc các dịp lễ đặc biệt. Nhờ đó, doanh nghiệp không chỉ nắm bắt được sự thay đổi trong thói quen khách hàng mà còn dự báo chính xác nhu cầu tương lai, từ đó đưa ra các quyết định linh hoạt, tối ưu hóa nguồn lực,..
>> Tham khảo dòng giải pháp phần mềm BCanvas xử lý và phân tích dữ liệu kinh doanh tích hợp AI – nền tảng được thiết kế dành riêng cho các doanh nghiệp đang tìm kiếm sự đột phá trong quản trị bằng dữ liệu. BCanvas không chỉ giúp tháo gỡ tận gốc những rào cản khi triển khai hệ thống báo cáo nội bộ mà còn kiến tạo một nền tảng quản trị linh hoạt, mạnh mẽ và đủ độ sâu để dẫn dắt chiến lược dài hạn.
Với BCanvas, dữ liệu trở thành một cấu trúc thống nhất, giàu ngữ cảnh và được cập nhật liên tục. CEO và đội ngũ lãnh đạo có thể theo dõi tình hình vận hành, KPI hay dòng tiền tài chính theo thời gian thực – tự động, chính xác và toàn diện. Chỉ với vài thao tác, toàn bộ hệ thống quản trị được mở ra như một bức tranh trực quan: minh bạch, có chiều sâu và luôn sẵn sàng phục vụ ra quyết định chiến lược.
Điểm khác biệt của BCanvas không chỉ nằm ở công nghệ – mà ở tư duy triển khai: nền tảng được phát triển để đồng hành với doanh nghiệp trong suốt quá trình trưởng thành và mở rộng. Từ doanh nghiệp vừa và nhỏ đến tập đoàn quy mô lớn, BCanvas giúp kiến tạo một nền văn hóa dữ liệu thực thụ – nơi dữ liệu không chỉ hỗ trợ vận hành, mà thực sự dẫn dắt chiến lược và tạo lợi thế cạnh tranh bền vững.
Doanh nghiệp cần thiết lập một cơ chế “quét” thông tin liên tục từ nhiều nguồn: báo cáo ngành, dữ liệu bán hàng, phân tích mạng xã hội, phản hồi khách hàng, cũng như quan sát mô hình kinh doanh thành công ở thị trường quốc tế. Thay vì chỉ trông chờ vào cảm tính hoặc kinh nghiệm cá nhân, radar thị trường giúp ban lãnh đạo nhận biết xu hướng mới trước khi nó bùng nổ.
Điểm mấu chốt không nằm ở việc gom thật nhiều dữ liệu, mà là thiết lập một quy trình lọc, phân tích và chuyển hóa thông tin thành tín hiệu hành động. Radar thị trường phải được tích hợp vào hệ thống quản trị, giúp ban lãnh đạo nhận diện các xu hướng mới ngay từ giai đoạn hình thành, trước khi chúng trở thành trào lưu phổ biến.
Trong ngành F&B, tốc độ chuyển hóa xu hướng thành sản phẩm thực tế quyết định trực tiếp đến doanh thu và vị thế cạnh tranh. Để rút ngắn khoảng cách này, doanh nghiệp cần xây dựng mạng lưới chuỗi giá trị linh hoạt bao gồm nhà cung cấp nguyên liệu, đối tác công nghệ, đơn vị nghiên cứu & phát triển (R&D), chuyên gia ẩm thực và hệ thống phân phối.
Liên kết dọc (vertical integration): Chủ động ký kết hợp tác dài hạn với nhà cung cấp nguyên liệu đặc thù để đảm bảo nguồn hàng ổn định, chất lượng cao và khả năng thử nghiệm nhanh khi xuất hiện trào lưu mới (ví dụ nguyên liệu hữu cơ, protein thực vật, hương vị bản địa).
Liên kết ngang (horizontal collaboration): Hợp tác với các thương hiệu, đầu bếp, hoặc startup công nghệ F&B để thử nghiệm mô hình phục vụ mới, ứng dụng robot, cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng hoặc tối ưu chuỗi cung ứng.
Cơ chế thử nghiệm nhanh (rapid prototyping): Khi radar thị trường phát hiện xu hướng tiềm năng, doanh nghiệp có thể sử dụng mạng lưới đối tác này để tạo ra sản phẩm mẫu, chạy thử nghiệm giới hạn tại một số điểm bán, thu thập dữ liệu phản hồi và điều chỉnh trước khi triển khai toàn hệ thống.
Một chuỗi giá trị được kết nối chặt chẽ và vận hành theo cơ chế “nhanh – gọn – chuẩn” sẽ giúp doanh nghiệp F&B đi trước thị trường từ 3–6 tháng, biến xu hướng mới thành lợi thế độc quyền tạm thời trước khi nó trở nên phổ biến.
Một xu hướng F&B, dù có tiềm năng lớn đến đâu, cũng chỉ thực sự tạo ra giá trị khi được chuyển hóa thành sản phẩm cụ thể và được lồng ghép khéo léo vào câu chuyện thương hiệu. Thay vì chạy theo trào lưu một cách ồ ạt, nhà quản lý cần có bộ tiêu chí đánh giá rõ ràng để xác định mức độ phù hợp của xu hướng với bản sắc thương hiệu, khả năng vận hành và tiềm năng sinh lời.
Khi đã xác định được xu hướng khả thi, quá trình triển khai phải mang tính đồng bộ giữa sản phẩm và hoạt động marketing. Ở cấp độ sản phẩm, xu hướng cần được thể hiện không chỉ qua công thức món ăn hay thức uống, mà còn ở cách trình bày, không gian trải nghiệm và phong cách phục vụ.
Ở cấp độ marketing, thương hiệu phải kể được câu chuyện hấp dẫn về ý nghĩa và giá trị của xu hướng đó, khiến khách hàng cảm thấy mình đang trở thành một phần của dòng chảy mới. Sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa sáng tạo sản phẩm và chiến lược truyền thông có chọn lọc sẽ giúp doanh nghiệp không chỉ bắt kịp thị trường mà còn dẫn dắt nó, tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững thay vì chỉ tồn tại như một người theo sau.
TacaSoft,
